Mantar zehirlenmesi

Mantar zehirlenmesi nedir, zehirlenme nasıl anlaşılır, mantar zehirlenmesi tedavisi

Ülkemizde hangi mantarların yenilmesi ölümlere sebep oluyor?

Mantar zehirlenmesi durumunda neler yapmak gerekiyor?

Sonbahar yağmurları başlayınca, medyada mantar zehirlenmeleri ve mantardan ölüm haberleri çıkıyor.Bu güncel konu hakkında sizleri bilgilendirme istiyorum.

Mantarları halkımız tanıyor mu?

Ülkemizde bilhassa Kuzey ve Batı hatta Güney Anadolu’da orman köylüleri mantarları tanır, kuzu göbeği, kanlıca, tirmit, kayın mantarı, dede sakalı gibi değişik mahalli isimler verir, hem yemek hem de satmak üzere toplarlar.Bolu, Sinop, Kastamonu gibi illerin pazarlarında, değişik yabani mantarlar satılmaktadır.Toplanan mantarların önemli bir kısmı ihraç edilmek üzere mahalli tüccarlar tarafından satın alınır, taze veya kurutularak ihraç edilir.Bu yörelerde halk zararları olanları da tanır.Doğu, Güneydoğu ve Orta Anadolu’da mantar toplama ve yeme adeti pek yoktur.Dolayısıyla halk mantarları tanımaz.

Zehirli mantarlardan evcik kıran, köygöçüren (amanita phalloides)

Ülkemizde zehirlenme vakaları nasıl meydana geliyor?

Zehirlenme vakalarında zehirlenen ve ölenlerin çoğu çocuktur.Vakalar incelendiğinde, zehirlenmelerin daha çok mantaralrı tanımayan ve mantar yeme alışkanlığı olmayan Doğu, Orta, Güneydoğu gibi bölgelerden gelmiş ailelerde meydana geldiği görülmektedir.Belirtilen bölgelerden göçerek bilhassa İstanbul, Adana gibi büyük şehirler çevresindeki yeşil alanlar civarına yerleşen bu aileler, yağmur mevsiminden sonra etrafta çıkan mantarları toplayıp pişirip yemektedirler.Diğer taraftan çocuklar da çevrede gezerken çiğ olarak yemekte hatta bazı aileler toplayıp turşu yapmakta ve mantar mevsiminden aylarca sonra zehirlenme vakaları görülebilmektedir.

Mantar zehirlenmesi nedir?

Bazı mantarlar yenildiğinde, taşıdıkları zararlı ve zehirli maddelerden dolayı, organizmada istenmeyen belirtilerden meydana gelen bir tablo ortaya çıkar. Buna mantar zehirlenmesi denir.

Ülkemizde zehirlenmelerin ve bu zehirlenmelerden meydana gelen ölümlerin daha çok bilimsel adı Amanita phalloides ve ona yakın bir tür olan A. verna adlı mantarlardan meydana geldiği görülmektedir.

Amanita phalloides-Evcik kıran, köygöçüren

Mahalli isimleri de bu mantarın etkisi hakkında zaten yeterli fikri vermekte.Ama biz gene kısaca bahsetmiş olalım…

Zehirlenmeye amatoksinler, fallotoksinler adı verilen maddeler sebep olmaktadır.Bu maddeler hücre zehiridir.Isıya dayanıklıdırlar.Yani pişirme sırasında yapıları bozulmaz ve dolayısıyla zehirli etkileri görülür.Bu yüzden karaciğer ve böbreklerin işlevlerini kaybetmesine sebep olur ve buna bağlı olarak asşağıdaki zehirlenme tablosu kademe kademe meydana gelir. Zehirlenme belirtileri mantar yenildikten sonra 6-24 saat hatta daha uzun süre sonra ortaya çıkabilmektedir.

Mantar zehirlenmesi nasıl anlaşılır ?

*Birinci devre (24-36 saat) : Bulantı, kusma, karın ağrısı, sulu ishal, elektrolit dengesi bozulmuş, kan değerleri iyi

*İkinci devre (36-72 saat) : Aldatıcı iyileştirme görülür ama kan değerleri bozuk

*Üçüncü devre (4-7.gün) : Klinik tablo kötü ve kötüye gitme devam etmekte, kan tablosu değerleri kötü, karaciğer büyümesi, sarılık, dalgınlık hali, böbrek yetmezliği ardından iç kanamalar görülür ve genellikle hasta kaybedilir

Mantar zehirlenmesi durumunda ne yapılmalı?

Kültür veya yabani mantar yedikten bir süre sonra bulantı, ishal ve kusma meydana gelirse:

-Zehirlenmeye sebep olan hemen her çeşit mantar zehirlenmesinin bu belirtilerle başladığı unutulmamalıdır.İhmale gelmez!

-Derhal hemoperfüzyon yapılabilen bir hastanenin acil servisine gidilmelidir.

-Hastaneye, yenilen mantarlardan kalan parçalar, kusmuk vb materyal var ise götürülmesinde yarar vardır yapılacak tetkiklerde önemli bir unsur olarak kullanılacaktır bu parça ve materyaller..

Birkaç tavsiye daha:

-Açıkta satılan mantarları satın almayınız

-Ambalajlı bile olsa yıkanmamış yani üzerinde toprak parçaları bulunan kültür mantarlarını satın alınız.

-Bilmediğiniz mantarları yemeyiniz.

Mantar zehirlenmesi tedavisi

Kan değerleri bozulmadan hastaneye ulaşan hastaların yaşama şansı yüksektir.Su ve elektrolit kaybının giderilmesi amacı ile başlayan bir tedavi uygulanır.Kandaki amotoksinleri karaciğer ve böbreklere zarar vermeden uzaklaştırmak en iyi sonuç veren yöntem mantarın yenilmesinden en geç 48 saat sonra uygulanması gereken hemoperfüzyon adlı yöntemdir.

Kaynak:EczacıDergisi

Özet

Makale Adı

Mantar zehirlenmesi

Açıklama

Mantar zehirlenmesi nedir, zehirlenme nasıl anlaşılır, mantar zehirlenmesi tedavisi

Yazar

Eczacı